Een bekend fenomeen bij astronauten is dat als ze van de eerste keer in de ruimte terugkeren, hun leven op aarde nooit meer hetzelfde kan zijn. Puur omdat ze de aarde van een afstand hebben zien hangen in het heelal. Als geen ander wisten ze van tevoren al wat onze plaats in het zonnestelsel is. Maar het schijnt dat als je de atmosfeer een keer hebt verlaten, met het blote oog ziet dat de zon inderdaad maar een van de sterren is en dat de aarde niet meer is dat een knikker, dat je nooit meer helemaal op een lijn kan liggen met soortgenoten die dit privilege nooit hebben ondervonden.
Dit overview effect kennen we natuurlijk allemaal wel. Waarschijnlijk niet zo extreem als André Kuipers, maar we kennen het wel. Het hoort al bij volwassen worden. De onthechting van je ouders, van je geboorteplaats, van je middelbare school. De carrièreladder die je betreedt. Bij elke stap krijg je wat meer overzicht over hetgeen je loslaat. Het leven zal nooit meer hetzelfde zijn als ervoor. In deze onthechting schuilt wel een gevaar. Je vervreemdt een beetje van het gebied waar je overview over hebt gekregen. Dit kan de liefde ermee versterken, maar ook breken.
Hoe kan Wubbo Okkels terug op aarde het leven hier nog serieus nemen? Hij heeft gewoon met het blote oog gezien dat het hier een heel klein mierennestje is. Hij heeft brokjes Afrika-Europa in een oogslag in zonlicht gezien, terwijl in diezelfde blik de Amerikaanse continenten nog in wat schaduw lagen te slapen. Kun je na zo’n ervaring landsgrenzen nog wel zo voor lief nemen? Nederland is natuurlijk niet meer dan een molecuul voor hem geworden.
Iets helder zien kan vervreemdend werken. Met uitzoomen kun je jezelf buitensluiten. Je hoort er, voor je gevoel, minder meer bij. Je sluit jezelf een beetje buiten. Bij die astronauten blijkt ook dat het met hun spirituele beleving terug op aarde verschillende kanten op kan. Sommigen worden religieuzer. Als de mensheid er zo nietig en kwetsbaar bijhangt, maar toch blijft voortbestaan, dan moet er wel een hogere macht zijn. We zullen namelijk nooit alles kunnen verklaren.
Anderen verliezen juist het geloof dat ze hadden. Alles wat ze in de kosmos zagen is wetenschappelijk te onderbouwen. De theorie kenden ze al. De praktijk blijkt nu ook te kloppen.
De twijfel over onze rol wordt in ieder geval niet kleiner. Integendeel.
Overview. Het is een situatie waar wij continu naar opzoek zijn. We denken naar de maan te reizen, maar onderweg kunnen we onze ogen niet afhouden van de plek waar we juist vandaan komen. Waar we thuis horen. Het naar de aarde staren bij elk vrij minuutje van ruimtevaarders heeft volgens mij behoorlijk wat raakvlakken met verliefdheid. Het is verslavend. Onze planeet is ook zo mooi, kwetsbaar, mysterieus. Het moet een onbevattelijk prachtige ervaring zijn. Toch moet je oppassen bij dit omkijken. Je weet nooit hoe hard je landt.
[youtube=http://www.youtube.com/watch?v=CHMIfOecrlo&w=640&h=360]