Het schijnt vandaag Wereld Bipolairen dag te zijn. Deze valt niet geheel toevallig samen met de verjaardag van Vincent van Gogh, een van de bekendste manisch-depressieven.
Zelf weet ik sinds 7 december 2011 dat ook ik bipolair ben. Of liever, op die dag kwam de stoornis tot uiting.
Over deze periode heb ik een verhaal geschreven – Ik heb een gek te temmen – dat over een paar maanden uitkomt bij uitgeverij Tobi Vroegh. Hieronder een fragment over de dag voor de nacht die in een isoleercel zou eindigen.
Ajacieden hebben de datum misschien al herkend, op die dag speelde Ajax namelijk tegen Real Madrid en werd het elders heel mysterieus 1-7. De opbouw naar mijn psychose beleefde ik dus in de Arena.
7 december 2011
De dag die zou eindigen in de isoleercel was ook de dag van Ajax – Real Madrid. Ik moet eerlijk bekennen dat ik de gebeurtenissen niet helemaal meer op een rijtje heb. Om er aan terug te denken moet ik me verplaatsen in die hele andere dimensie. Het lijkt een beetje op terugdenken aan je vroegste jeugd. Je was dan wel dezelfde persoon, maar niet helemaal. Je keek anders naar de wereld. Zo heb ik dat ook met mijn manische alter ego.
Daarbij zal er ook wel een deel zijn dat ik onbewust geblokkeerd heb. Schaamte speelt ongetwijfeld een rol. Het taboe zit ook in mezelf. Vooral in mezelf vrees ik.
Ik was dus al een aantal dagen de fastforwardversie van mezelf, maar die laatste dag sloop er steeds meer gekte in. Ik weet nog dat mijn zus met mijn nichtje langskwam en dat ik later met voetbalmaat Tom naar de Arena ging. Continu raaskallend over van alles en nog wat. Echt weten doe ik het niet meer. Het zijn flarden geworden. Uit het hoofd van iemand anders die gewoon veel van mijn kenmerken deelt. Van mijn toen elfjarige nichtje hoorde ik later dat ik minder grapjes maakte dan ze van me gewend was, die dag. Een goede observatie, want het is inderdaad zo dat ik alle problematiek die ik opeens zo helder meende te zien, verre van lichtvoetig opvatte. Mijn doorgaans behoorlijke talent om te kunnen relativeren was weg. Voor humor was dan ook zo goed als geen plaats.
De wedstrijd was dat omstreden Champions Leagueduel waar twee zuivere Ajaxgoals werden afgekeurd en waar Ajax door een bizarre 1-7 elders niet door zou gaan op het allerhoogste niveau. Overduidelijke matchfixing zeggen we nu.
Van die wedstrijd kan ik nog bovengemiddeld veel flarden naar boven halen, gek genoeg. In elke staat hou ik kennelijk van voetbal. Daarnaast stond een van de beste voetballers ter wereld op het veld, Cristiano Ronaldo. Toch ging de opwinding die door het hele stadion moet zijn gegaan langs me heen. Ik was met hele andere dingen bezig. Ook wat hier allemaal gebeurde was een bevestiging van mijn superieure kijk op de wereld. Heldere inzichten die nu in ditzelfde brein voor eeuwig verloren zijn gegaan.
Ik weet wel dat alles wat ik zag en registreerde ook hier mijn denkbeelden bevestigden. De consternatie rond de behoorlijk schimmige 1-7 in Zagreb kreeg ik pas na mijn opname mee. Voor mensen die belang hechtten aan de uitslag van een sportwedstrijdje voelde ik me op dat moment te goed. Ik had daar die middag nog een stuk voor de supportersvereniging over geschreven.
Ook weet ik nog dat ik, ondanks mijn concentratie op het spel, niet echt perse voor Ajax was. Tenminste, ze hoefden van mij niet per se te winnen. En dat is behoorlijk raar. Mijn hele leven sta ik al achter ‘mijn’ Amsterdamse club. Ik was natuurlijk ook niet voor Real, maar een totaal neutrale toeschouwer. In mijn psychose stond ik kennelijk ook boven het clubsupporterschap. Als ik er nu aan terugdenk heeft het iets tegenstrijdigs. In mijn wanen kon ik mij dus niet meer inleven in mijn alledaagse waan waarin ik hartstochtelijk een team steun waar ik verder geen enkele invloed op uit kan oefenen. Die gek van mij is in veel opzichten een stuk rationeler dan mijn huidige ik.
Met Tom kon ik voor mijn gevoel nog prima communiceren. Achteraf hoorde ik dat hij contact had met mijn vriendin, Marleen, en zich grote zorgen maakte. Daar was ik toen niet van op de hoogte. Ik was ook ongetwijfeld teveel met de wereld in mijn hoofd bezig om me op anderen te focussen.
Vier dagen voor de Champions Leaguewedstrijd waren we ook al bij Ajax – Excelsior geweest en hier had mijn overenergieke toestand hem al zorgen gebaard. Ik had onder andere na die wedstrijd, in een kroeg, veel feller met iemand staan discussiëren dan hij van me gewend was. Ik was er ook van overtuigd dat ik iedereen moeiteloos onder tafel kon lullen. Voor mijn gevoel lukte dit ook, de vraag is natuurlijk of mijn gesprekspartner het daar mee eens zou zijn. We zaten toch in verschillende dimensies, ben ik bang. Het was voor Tom in ieder geval overduidelijk dat mijn situatie in die paar dagen behoorlijk was verslechterd.
Hij vertelde me later ook dat hij zich tijdens de Real Madridwedstrijd iets minder zorgen maakte, omdat ik rustiger leek. Relatief rustiger, want dat er iets goed mis bij me was, dat was hem overduidelijk.
De voetbalwedstrijd zoog me voor even – schijnbaar – weer naar de realiteit. Het affiche Ajax – Real Madrid laat mij als voetbalsupporter in geen enkele toestand koud, dat is hiermee wel bewezen (ook al loten ‘we’ ze de laatste jaren wel erg vaak). Tom zei voor de wedstrijd dat we niet per se hoefden te gaan. Als ik eraan terugdenk, is dat ook wel een duidelijk teken dat hij zich inderdaad zorgen maakte. Ik had echter geen idee waar hij het over had. Niet naar een Champions Leagueduel gaan? Wie was er nou gek? Ik denk in ieder geval nog met heel wat meer plezier terug aan deze prikkelrijke omgeving, dan aan de zogenaamd prikkelarme isoleercel waar ik een paar uur later zou belanden.
Bij ons afscheid na de wedstrijd zei Tom dat ik contact op moest nemen met een arts. Ik nam het direct van hem aan, want ergens drong het ook tot me door dat ik niet helemaal mezelf was. Mijn briljante ingevingen en mijn bodemloze energie begonnen hier en daar wat angstig aan te voelen. Alsof ik mezelf aan het verliezen was. Heel langzaam leek ik, stapje voor stapje, controle te verliezen. Ik was dan ook zeker van plan om de volgende dag een afspraak te maken met mijn huisarts. Het zou helaas te laat zijn.
Ik heb een gek te temmen, komt in de loop van 2014 uit bij uitgeverij Tobi Vroegh